O mediacji

Alternative Dispute Resolution – to alternatywne metody rozwiązywania sporów, których „królową” jest mediacja.

Mediacja jest dobrowolnym i poufnym procesem dochodzenia przez strony do rozwiązania sporu, z poszanowaniem ich autonomii i prowadzonym w obecności osoby neutralnej oraz bezstronnej - mediatora

Dzięki mediacji ludzie uczą się ponownie ze sobą rozmawiać. Mediacja pozwala na to, aby powiedzieć drugiej stronie całą prawdę, w nieformalnej rozmowie wszystko sobie wyjaśnić, a nawet – gdy trzeba – odbyć prywatne katharsis. Strony nie prowadzą w niej – jak w sądzie – pozornego dialogu za pośrednictwem sędziego, protokolanta i pełnomocników procesowych, lecz rzeczywiście rozmawiają; jedną zaś z najwyżej cenionych kompetencji mediatora jest umiejętność aktywnego słuchania. Mediacja nie zawsze jednak musi się łączyć ze szczegółowym wyjaśnieniem i rozważeniem wszystkich faktycznych i prawnych okoliczności sprawy. Mediator nie prowadzi sformalizowanego postępowania dowodowego, nie powołuje świadków ani biegłych, a jego celem nie jest ustalenie prawdy – ani tej obiektywnej, ani procesowej.

Zwolennicy koncepcji mediacji twierdzą, że mediacja zmienia ludzi, którzy biorą w niej udział, i ich przyszłe postawy oraz relacje z innymi. Mediacja wzmacnia poczucie odpowiedzialności za własne zachowanie oraz promuje dialog i aktywność. Tym samym kształtuje pożądane postawy społeczne i przyczynia się do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Znacznie szybsza i tańsza od procesu sądowego, mediacja prowadzi ponadto do usprawnienia i zmniejszenia kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości jako całości.

Definicji mediacji w internecie można znaleźć kilka. Opierając się jednak na tej, którą podało Ministerstwo Sprawiedliwości mediacją jest ”próba do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnej wobec stron i ich konfliktu, czyli mediatora, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga – nie narzucając jednak żadnego rozwiązania – w wypracowaniu kompromisu.”

Aby mediacja była satysfakcjonująca, mediator oraz strony muszą spełniać zasady wynikające z powyższej definicji:

• zasada bezstronności (neutralności) – Strony postępowania muszą wybrać mediatora czyli osobę, która pomoże wypracować kompromis, która będzie bezstronna (neutralna) – w stosunku do żadnej ze stron nie będzie uprzedzona ani nie będzie jej faworyzować.

• zasada dobrowolności – podjęcie mediacji świadczy o dobrej woli i chęci porozumienia między stronami. Jednak nie ma przymusu dokończenia mediacji. W każdy momencie prowadzenia procesu może dojść do rezygnacji z mediacji.

• zasada niejawności - Nawet gdy dojdzie do fiaska mediacji żadna ze stron nie może wykorzystać w postępowaniu sądowym informacji, o których dowiedziały się w związku z prowadzoną mediacją.

• zasada szybkości – Mediacje są zdecydowanie szybszym sposobem działania od postępowania sądowego. Ze względu na mniejszą liczbę formalności mediacje mogą zakończyć się w kilka dni.

Dodatkowym argumentem na korzyść mediacji jest jej niższy koszt w stosunku do kosztów poniesionych podczas postępowania sądowego.

Dlaczego zatem nie jest ona popularną metodą zakończenia sporu? Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z istnienia takiej możliwości, a co za tym idzie korzyści płynących z skorzystania z mediacji.

Zmiany w przepisach:

W 2016 roku wprowadzono nowelizację przepisów o mediacji w Kodeksie Postępowania Cywilnego. Według uzasadnienia głównymi celami ustawodawcy było: podniesienie skuteczności mediacji, zwiększenie ilości mediacji pozasądowych, zadowolenie stron postępowania z wypracowanego wspólnie stanowiska a także zachęcenie samych sędziów aby przekazywali postępowania sądowe pod rozstrzygnięcia samych stron przy udziale profesjonalnego mediatora.

Co się zmieniło?

1. Wprowadzono obowiązek informowania w pozwie, czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu – Każdy spór powinien być wcześniej oceniony czy może dojść do zakończenia sprawy dzięki mediacjom. Jeżeli do takiej mediacji nie doszło powód musi podać tego przyczyny. Usprawni to działanie sędziego, który podejmuje decyzję czy skierować strony do mediacji podczas trwania postępowania sądowego.

2. Wzmocniono obowiązek informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, szczególnie na wstępnym etapie postępowania - obowiązkiem sędziego jest dokonanie oceny, czy sprawa może zostać rozwiązana poprzez mediację. Sędzia może nakazać stronom wzięcie udziału w spotkaniu informacyjnym, dzięki któremu uzyskają informacje na temat mediacji. Będzie też mógł wezwać strony na posiedzenie niejawne. Dzięki tym zmianom sąd może również skierować strony do mediacji na każdym etapie sprawy, nawet kilkukrotnie w toku postępowania.

3. Uporządkowano kwestie proceduralne dotyczące mediacji – Pierwszeństwo przy wyborze mediatora będą miały strony. Proces mediacji zostanie przyśpieszony dzięki temu, że mediator będzie mógł zapoznać się z aktami sprawy od razu po przystąpieniu stron do mediacji a ich dane kontaktowe ma przekazać jak najszybciej sąd. Mediację można wyznaczyć na okres do 3 miesięcy.

4. Jeżeli jedna ze stron nie jest skłonna do podjęcia mediacji przedsądowej (są to powody niezależne od wierzyciela) - wierzyciel zachowa pozytywne skutki związane z przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia, jeżeli wniesie pozew w terminie 3 miesięcy.

5. Wprowadzono wymagania dotyczących kwalifikacji stałych mediatorów w celu zagwarantowania wysokiej jakości usług - dzięki temu osoby pragnące skorzystać z mediacji mają dostęp w internecie do listy stałych mediatorów, którzy są wykwalifikowani do profesjonalnych mediacji. Każdy mediator spełniający dane kryteria może być wpisany na tą listę.

6. Zaliczono koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd do kosztów sądowych - dzięki temu osoby niezamożne zwolnione są od kosztów mediacji.

7. Stworzono system zachęt finansowych dotyczących kosztów sądowych - Wniosek o zatwierdzenie ugody pozasądowej, która została zawarta przed mediatorem będzie zwolniony od opłaty sądowej. Sąd zwróci stronom całość uiszczonej opłaty sądowej, jeżeli do zawarcia ugody dojdzie przed rozpoczęciem rozprawy.

8. Przy ustalaniu wynagrodzenia adwokata oraz radcy prawnego sąd weźmie pod uwagę jego zaangażowanie w czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, nawet te, które podjął przed wniesieniem pozwu.

9. Sąd uzyskał możliwość obciążenia strony - która w sposób oczywiście nieuzasadniony odmówiła poddania się polubownego rozwiązania sporu, częścią kosztów, które powstały na skutek zdecydowanie nagannego i nielojalnego zachowania strony względem sądu lub przeciwnika procesowego (drugiej strony sporu).